Czy po przyznaniu pracownikowi renty należy rozwiązać z nim umowę o pracę?

1) Po wyczerpaniu okresu zasiłkowego pracownik został uznany przez lekarza orzecznika ZUS za niezdolnego do pracy na rok. Obecnie oczekuje na decyzję w sprawie renty. Czy po jej przyznaniu mamy obowiązek rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę, czy też możemy kontynuować zatrudnienie? Nadmieniamy, że nie będzie w tym czasie wykonywał pracy.

Pracodawca nie ma obowiązku rozwiązania umowy, jednak dalsze zatrudnianie pracownika niezdolnego do pracy nie ma racjonalnych podstaw.

Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy emerytalnej jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu (art. 12 ust. 1 ustawy emerytalnej). Oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia m.in. przewidywanego okresu jej trwania dokonuje lekarz orzecznik ZUS. W przypadku niezdolności okresowej ubezpieczonemu przysługuje renta przez okres wskazany w decyzji organu rentowego.

Przepisy prawa pracy przewidują kilka możliwości rozwiązania stosunku pracy po wyczerpaniu okresu zasiłkowego i przejściu na rentę z tytułu niezdolności do pracy:

za porozumieniem stron (art. 30 § 1 pkt 1 K.p.),
przez wypowiedzenie umowy (art. 30 § 1 pkt 2 K.p.),
w trybie natychmiastowym bez winy pracownika (art. 53 § 1 pkt 1 K.p.).

Żaden z ww. przepisów nie wymaga przy tym aby pracodawca dokonał wskazanej czynności prawnej. Trudno jednak znaleźć uzasadnienie dla dalszego zatrudniania takiego pracownika. Nie wykonując pracy będzie on jedynie zawyżał stan zatrudnienia, a ponadto blokował powstanie wakatu. Nie bez znaczenia pozostaje też prawo do odprawy rentowej, które powstaje dopiero z dniem rozwiązania stosunku pracy.

Ważne: Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia (art. 92¹ K.p.).

Z powyższego płyną wnioski, iż pomimo braku wyraźnego nakazu rozwiązania stosunku pracy, bierność pracodawcy nie budzi wątpliwości jedynie wtedy, gdy obydwie strony stosunku pracy są zgodne co do zachowania łączącej je więzi prawnej. W takim przypadku pracownik w okresie niewykonywania pracy nie nabywa prawa do wynagrodzenia, a jedynie do świadczeń pozapłacowych (np. z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych). Powrót do aktywności zawodowej po ustaniu niezdolności do pracy muszą poprzedzać kontrolne badania lekarskie (art. 229 § 2 K.p.).

Zwracamy uwagę! Warunkiem pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy nie jest konieczność rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy. Przepis art. 103a ustawy emerytalnej, na mocy którego prawo do świadczenia ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez świadczeniobiorcę z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do tego świadczenia, ustalonym w decyzji organu rentowego, dotyczy osób, którym ZUS ustalił emeryturę. Należy mieć jednak na uwadze, że w przypadku zachowania aktywności zawodowej, wysokość zarobków uzyskiwanych z tytułu kontynuowania zatrudnienia może mieć wpływ na wysokość pobieranej renty. Jeżeli bowiem:

przekraczają one 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS (od 1 września do 30 listopada br. jest to miesięcznie kwota 2.618 zł), nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty (od 1 września do 30 listopada br. jest to miesięcznie kwota 4.862 zł), świadczenie ulega zmniejszeniu,
przekraczają 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, świadczenie ulega zawieszeniu.

2) Z jakim kodem przerwy wykazać rencistę w dokumentach rozliczeniowych kierowanych do ZUS, jeśli w okresie pobierania renty nie będzie on wykonywał pracy i uzyskiwał żadnego wynagrodzenia?

Okres przerwy w opłacaniu składek należy wykazać w raporcie ZUS RSA z kodem przerwy - 151, tj. okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy, bez prawa do wynagrodzenia lub zasiłku.