Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 12 (270) z dnia 10.06.2010

Przedłużenie umowy o pracę do dnia porodu

Zatrudniamy pracownicę na podstawie umowy na okres próbny, która miała trwać do 30 kwietnia br. Pracownica przedłożyła zaświadczenie o stanie ciąży, w związku z czym umowę przedłużyliśmy do dnia porodu. Czy w tych okolicznościach pracownica będzie mogła skorzystać z urlopu wychowawczego? Czy możemy przedłużyć z nią umowę o dalszy okres i udzielić wspomnianego urlopu?

Po rozwiązaniu umowy o pracę urlop wychowawczy nie przysługuje. Nie ma jednak przeszkód prawnych aby w podanych okolicznościach strony zawarły następną terminową umowę o pracę na kolejny okres. Pracownica będzie mogła skorzystać z urlopu wychowawczego, jeśli będzie legitymować się co najmniej 6-miesięcznym okresem zatrudnienia, do którego zalicza się wszystkie poprzednie okresy pracy.

Ochrona stosunku pracy pracownicy w okresie ciąży

Pracodawca nie może wcześniej wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży bez względu na okres zaawansowania tej ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy (art. 177 § 1 K.p.). Rozwiązanie w tym czasie umowy o pracę jest dopuszczalne, gdy zachodzą okoliczności uzasadniające zwolnienie pracownicy z jej winy w trybie art. 52 K.p. i tylko pod warunkiem uzyskania zgody zakładowej organizacji związkowej. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest wówczas obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
 

Termin upływu trzeciego miesiąca ciąży oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (28 dni) - por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2002 r. (sygn. akt I PK 33/02, OSNP 2004/12/204). Pisaliśmy na ten temat w UiPP nr 10/2010, str. 59-60. Udokumentowanie stanu ciąży należy do lekarza, który wystawia odpowiednie zaświadczenie.
 

Strony łączy umowa o pracę zawarta na czas określony do dnia 31 lipca 2010 r. Pracownica przedłożyła w dniu 2 czerwca 2010 r. zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży - 10 tydzień. Na koniec lipca 2010 r. ciąża pracownicy będzie przekraczała okres 3 miesięcy. Umowa z mocy prawa zostanie przedłużona do dnia porodu.
 

Pracodawca zatrudnia pracownicę na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony do 31 grudnia 2010 r. Pracownica w maju br. doręczyła zaświadczenie lekarskie o stanie ciąży i przewidywanej dacie porodu, który ma nastąpić w październiku br.

Do dnia porodu pracownica jest chroniona. Jednak już w trakcie urlopu macierzyńskiego umowa o pracę rozwiąże się z upływem czasu, na który była zawarta, czyli 31 grudnia 2010 r.
 

W firmie zatrudniona na zastępstwo osoby korzystającej z 7-miesięcznego urlopu wychowawczego jest pracownica, która po kilku tygodniach okazała zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży.

Umowa o pracę zawarta na zastępstwo w momencie powrotu do pracy osoby zastępowanej ulegnie rozwiązaniu bez względu na stan ciąży pracownicy.

Prawo do urlopu wychowawczego

Problematykę urlopów wychowawczych regulują przepisy art. 186-186⁸ K.p. oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz. U. nr 230, poz. 2291). Pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu wychowawczego na wniosek pracownika. Jeśli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnienia może korzystać jedno z nich, z tym że ograniczenie to nie obowiązuje przez okres 3 miesięcy korzystania z urlopu wychowawczego. Warunkiem skorzystania z urlopu wychowawczego jest posiadanie przez pracownika co najmniej 6-miesięcznego okresu zatrudnienia pracowniczego. Do wymaganego okresu wlicza się wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia.
 

Pracodawca zatrudnia od 1 czerwca 2010 r. pracownicę wychowującą dwuletnie dziecko. Po 4 tygodniach pracy wystąpiła ona z wnioskiem o udzielenie jej rocznego urlopu wychowawczego. Pracownica będzie miała prawo do urlopu wychowawczego, pod warunkiem, że posiada wcześniejsze okresy zatrudnienia dające jej ogółem 6-miesięczny staż.
 

Pracownica podjęła pierwsze zatrudnienie od 8 listopada 2009 r. W dniu 28 lutego br. urodziła dziecko i korzysta z urlopu macierzyńskiego, a następnie będzie korzystała z urlopu wypoczynkowego, po którym zamierza skorzystać z urlopu wychowawczego. Mimo że faktyczny okres pracy w danym przypadku jest krótszy niż 6 miesięcy, to po doliczeniu okresu urlopu macierzyńskiego (także wypoczynkowego) pracownica spełni warunek posiadania co najmniej 6-miesięcznego stażu pracy wymaganego dla nabycia prawa do urlopu wychowawczego.

Przepisy nie ograniczają uprawnień do omawianego urlopu pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy ani na podstawie umów terminowych. Wymiar urlopu wychowawczego ogranicza natomiast wiek dziecka oraz czas trwania umowy terminowej. Urlop wychowawczy może być udzielony na okres do 3 lat, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4 lat życia albo zakończenia umowy zawartej na czas określony lub innej umowy terminowej. Urlopy wychowawcze przysługują także pracownikom opiekującym się starszymi dziećmi wymagającymi szczególnej troski. Pracownik może skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 lat życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia, potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, wymaga ono osobistej opieki pracownika. W takim przypadku warunkiem udzielenia urlopu wychowawczego jest przedstawienie dodatkowo orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Urlop ten przysługuje bez względu na to, czy pracownik korzystał z urlopu wychowawczego na dziecko w wieku do lat 4.