Wykonywanie pracy bez zawarcia pisemnej umowy o pracę

Pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony na rok. Umowa ta rozwiązała się 1 października 2024 r., jednak pracownik do tej pory świadczy taką samą pracę co poprzednio i ma wypłacane wynagrodzenie. Pracodawca twierdzi, że zawarł ustną umowę o pracę i że jest to dopuszczalne. Czy pracodawca nie naruszył przepisów? Czy wystąpienie przerwy w ciągłości umów na czas określony wpływa na ich limitowanie (limit 3 umów i 33 miesięcy zatrudnienia na czas określony)?

Prawo pracy nie wyklucza zawarcia ustnej umowy o pracę lub nawet nawiązania stosunku pracy w sposób dorozumiany poprzez fakt wykonywania pracy przez pracownika i wypłacanie wynagrodzenia przez pracodawcę. Nie oznacza to jednak, że pracodawca w przedstawionej sprawie nie naruszył prawa pracy. Przeciwnie, doszło do poważnego uchybienia przepisów dotyczących zatrudnienia pracownika, które może skutkować odpowiedzialnością wykroczeniową pracodawcy.

Podstawowym dokumentem związanym z nawiązaniem stosunku pracy (pierwszego lub kolejnego z tym samym lub innym pracodawcą) jest umowa o pracę. Powinna ona zostać zawarta w formie pisemnej. Jeżeli ten wymóg nie został spełniony, pracodawca powinien, najpóźniej przed dopuszczeniem pracownika do pracy, potwierdzić na piśmie ustalenia co do stron umowy, jej rodzaju oraz warunków (art. 29 § 2 K.p. - Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.). Niedopełnienie tej formalności jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika, zagrożonym karą grzywny zasadniczo od 1.000 zł do 30.000 zł. (art. 281 § 1 pkt 2 K.p.).

Umowa o pracę powinna określać strony umowy, jej rodzaj i datę zawarcia oraz warunki pracy i płacy, m.in.:

rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania,
wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem jego składników,
wymiar czasu pracy,
dzień rozpoczęcia pracy.

Należy nadmienić, że pracodawca powinien też przekazać pracownikowi informację o warunkach zatrudnienia (art. 29 § 3 K.p.).

Kodeks pracy w art. 25¹ wprowadza limity umów na czas określony dopuszczające maksymalnie 3 takie umowy między tymi samymi stronami na łącznie 33 miesiące. Ich przekroczenie powoduje przekształcenie umowy na czas określony w umowę na czas nieokreślony. Ciągłość limitowania zatrudnienia na czas określony nie zależy już jednak od ewentualnych przerw między umowami i długości tych przerw (jak to było w stanie prawnym obowiązującym do 21 lutego 2016 r.). Wystąpienie przerwy między poszczególnymi umowami na czas określony nie powoduje więc liczenia limitów na nowo.