Wybór rodzaju umowy dla wykonania określonego zadania

Zamierzamy zatrudnić pracownika na miejsce osoby korzystającej z urlopu wychowawczego. Przedmiotem umowy będzie wykonanie pracy przy archiwizacji dokumentów. Czy powinniśmy zawrzeć z nim umowę o pracę na zastępstwo, czy na czas wykonania określonej pracy?

Dla pracodawcy korzystniejsze jest zawarcie umowy o pracę na zastępstwo ze względu na uproszczony tryb jej rozwiązywania. Umowa tego rodzaju rozwiąże się bowiem z mocy prawa z chwilą powrotu do pracy osoby zastępowanej, a ponadto w okresie jej trwania strony mogą skorzystać z ustawowego krótkiego okresu jej wypowiedzenia, wynoszącego 3 dni. Takich zalet nie ma druga z proponowanych przez pracodawcę umów o pracę, która nie może zostać wypowiedziana, chyba że zachodzi upadłość lub likwidacja pracodawcy albo rozwiązanie umowy odbywa się w trybie przepisów ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. nr 90, poz. 844 z późn. zm.), dalej ustawy o zwolnieniach grupowych.

Umowa na zastępstwo jest szczególnym rodzajem umowy na czas określony. Okoliczności w jakich może zostać zawarta wskazuje art. 25 § 1 zdanie 2 K.p. Stosownie do powołanego przepisu, w sytuacji gdy zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności.

Umowa jest zawierana na czas nieobecności innego pracownika w pracy i z chwilą jego powrotu ulega rozwiązaniu. Pracownik i pracodawca mogą ją też rozwiązać za porozumieniem stron, a także w każdy inny przewidziany prawem sposób. Mimo, że jest to umowa na czas określony, obowiązują pewne odrębności polegające na tym, że:

okres jej wypowiedzenia wynosi 3 dni robocze (art. 33¹ K.p.),
trzecia kolejna umowa tego rodzaju nie przekształca się w umowę na czas nieokreślony (art. 25¹ § 3 K.p.),
umowa nie ulega przedłużeniu do dnia porodu bez względu na stan zaawansowania ciąży (art. 177 § 3¹ K.p.).

Umowy na czas wykonania określonej pracy zawierane są w sytuacji, gdy dokładne określenie czasu ich trwania nie jest możliwe, a strony nie zamierzają zawierać umowy o pracę innego rodzaju. Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r. (sygn. akt II UKN 627/00, OSNP 2003/16/385): "(...) Pojęcie »określonej pracy« przy umowach na czas ich wykonania oznacza zindywidualizowane zadanie robocze mieszczące się w zakresie rodzajowo określonych czynności. Treść zadania roboczego pozostaje przedmiotem polecenia pracodawcy, choć jego wykonanie jest nie tylko celem umowy, ale pełni zarazem funkcję zdarzenia kończącego stosunek pracy, czego pracownik musi być świadomy i wyrazić na to zgodę. (...)".

Stosownie do art. 30 § 1 pkt 5 K.p. umowa o pracę zawarta na czas wykonania określonej pracy rozwiązuje się z dniem ukończenia pracy, dla wykonania której była zawarta. Można ją rozwiązać wcześniej za porozumieniem stron (art. 30 § 1 pkt 1 K.p.), a ponadto (przy wystąpieniu odpowiednich przesłanek) bez wypowiedzenia: z winy pracownika (art. 52 § 1 K.p.), z winy pracodawcy (art. 55 K.p.), z przyczyn niezawinionych przez pracownika (art. 53 § 1 K.p.).

Przykład

Pracodawca zawarł terminową umowę o pracę na czas wykonania określonej pracy, tj. archiwizacji akt firmy. Ponieważ zadanie nie zostało jeszcze ukończone, a pracodawca nie jest zadowolony z tempa jego realizacji, chciałby rozwiązać umowę o pracę.

Umowa na czas wykonania określonej pracy rozwiązuje się z dniem zakończenia pracy, dla wykonania której została zawarta. Wskazany stosunek pracy nie podlega wypowiedzeniu. Można go rozwiązać za porozumieniem stron albo bez wypowiedzenia, jeśli zachodzą przesłanki dla zastosowania takiego trybu.