Wyłączenia z obowiązku limitowania umów o pracę na czas określony

Pracodawca zatrudniający pracownika na czas określony nie może naruszyć określonych limitów. W ich granicach te same strony stosunku pracy mogą zawrzeć nie więcej niż trzy umowy o pracę na czas określony, na okres maksymalnie 33 miesięcy. Przepisy Kodeksu pracy przewidują jednak wyjątki od wymogu przestrzegania ww. limitów. Również regulacje odrębne wyłączają w pewnych przypadkach te limity.

Kodeksowe zwolnienie z limitów

Od wielu lat zatrudnienie na podstawie umowy lub umów o pracę na czas określony jest ograniczone limitami. W obecnym stanie prawnym limity te pozwalają pracodawcy na zawarcie z tym samym pracownikiem maksymalnie trzech umów na czas określony, na okres nieprzekraczający łącznie 33 miesięcy (tzw. limity 33 i 3). W niektórych sytuacjach omawiane limity nie są jednak stosowane.

Kodeksowe wyłączenia od limitów zawiera art. 25¹ § 4 K.p., zgodnie z którym limity "33 i 3" nie obejmują umów na czas określony zawartych:

w celu zastępstwa innego pracownika,
w celu wykonywania pracy dorywczej, sezonowej lub przez okres kadencji,
jeżeli pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie (uzasadniające niestosowanie limitów).

Limity "33 i 3" nie dotyczą też umów o pracę ulegających przedłużeniu do dnia porodu, co wynika z art. 25¹ § 4¹ K.p.

Zastosowanie ostatniej z przesłanek wymienionych w art. 25¹ § 4 K.p. wymaga poinformowania o tym właściwego okręgowego inspektora pracy. Informacja ta powinna zawierać wskazanie konkretnego obiektywnego powodu uchylenia limitu. Termin na przekazanie informacji do PIP (w wersji pisemnej lub elektronicznej) wynosi 5 dni roboczych od podpisania umowy o pracę.

Nie wszyscy podlegają limitom

W kodeksowym wyliczeniu umów wyłączonych spod limitów "33 i 3" nie ma umowy w celu przygotowania zawodowego, nawiązywanej z pracownikami młodocianymi. Ponieważ takie umowy są zawierane najczęściej na czas trwania przygotowania zawodowego, przez wielu pracodawców uważane są za okresowe. Sygnalizowane więc były wątpliwości odnośnie stosowania limitów "33 i 3" do takich umów. W tej sprawie stanowisko zajęło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W odpowiedzi z dnia 26 sierpnia 2020 r. na pytanie naszego Wydawnictwa resort pracy stwierdził, że umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego są wyłączone spod limitowania (patrz ramka - pkt 1).

Do grupy pracowników, których zatrudnienie nieco odbiega od standardowego, należą pracownicy tymczasowi. Do nich również nie stosuje się omawianych limitów, co wynika z art. 21 ust. 1 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1110).

Z kolei nauczyciele szkół publicznych mają "własne" limity zatrudnienia na czas określony uregulowane w art. 10 ust. 12 Karty Nauczyciela (Dz. U. z 2024 r. poz. 986). Obowiązuje w tym przypadku tylko limit czasowy - zatrudnienie nauczyciela w szkole publicznej w ramach umowy lub umów na czas określony nie może przekroczyć 36 miesięcy. Przerwy między tymi umowami nieprzekraczające 3 miesięcy nie wpływają na bieg limitu.

Na koniec należy zwrócić uwagę na zatrudnienie w ramach robót publicznych. O zatrudnieniu tym jest mowa w art. 57 ustawy o promocji zatrudnienia... (Dz. U. z 2024 r. poz. 475 ze zm.). Z tego przepisu wynika, że organizator robót publicznych lub wskazany pracodawca, u którego będą one wykonywane, zawiera z bezrobotnymi umowy o pracę na czas trwania tych robót (do 12 miesięcy).

Umowy o pracę zawierane w celu zatrudnienia przy robotach publicznych mają więc charakter terminowy. Jednak Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej w odpowiedzi z dnia 15 marca 2022 r. na pytanie naszego Wydawnictwa uznało, że nie są one wliczane do limitów "33 i 3", ze względu na specyfikę tych umów (podobną nieco do wycofanych już z obiegu prawnego umów w celu wykonania określonej pracy) - patrz ramka - pkt 2.

1. "(...) przepisy art. 25¹ Kodeksu pracy nie mają zastosowania do tej kategorii pracowników (młodocianych - przyp. red.). Celem tych przepisów jest bowiem ograniczenie nieuzasadnionego wykorzystywania umów o pracę na czas określony. (...)

Do zawierania i rozwiązywania z młodocianymi umów o pracę w celu przygotowania zawodowego mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony ze zmianami, o których mowa w art. 195 i 196 K.p. (art. 194 K.p.). (...)".

Odpowiedź Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 sierpnia 2020 r.

2. "(...) w (...) katalogu wyjątków od zasady określonej w art. 25¹ § 1 K.p. (limitowania umów na czas określony - przyp. red.) nie zostało wymienione zatrudnienie w ramach robót publicznych. Tego typu zatrudnienie (z uwagi na specyficzny charakter, ściśle związany z czasem, na jaki zostały zorganizowane te roboty) nie powinno być wliczane do limitu umów, o którym mowa w art. 25¹ § 1 K.p.

W tej kwestii - na gruncie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie nowelizacji art. 25¹ K.p. (tj. przed 22 lutego 2016 r.) - wypowiadał się Sąd Najwyższy, którego orzecznictwo w tym zakresie zachowuje aktualność (...). Przykładowo w wyroku z dnia 10 października 2002 r., sygn. akt I PKN 546/01, Sąd Najwyższy stwierdził, że przepis art. 25¹ K.p. nie ma zastosowania do umów o pracę zawieranych z bezrobotnymi w ramach ich zatrudnienia przy robotach publicznych (...)."

Odpowiedź Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 15 marca 2022 r.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)