Umowy terminowe trwające w dniu wejścia Polski do UE i w okresie obowiązywania ustawy antykryzysowej

Pracownik był zatrudniony w przedsiębiorstwie na podstawie dwóch umów na czas określony, z których pierwsza zawarta w 2003 r. trwała w dniu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, a druga została podpisana przed wejściem w życie ustawy antykryzysowej na okres do końca ubiegłego roku. Czy któraś z tych umów przekształciła się w umowę na czas nieokreślony? Czy możemy zawrzeć trzecią umowę na czas określony?

Żadna z wymienionych umów nie przekształciła się w kontrakt bezterminowy. Strony mogły (mogą) zawrzeć trzecią umowę na czas określony.

Na przestrzeni lat objętych pytaniem, z wyłączeniem okresu zawieszenia przepisu art. 25¹ K.p. oraz okresu obowiązywania ustawy z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz. U. nr 125, poz. 1035 ze zm.), tzw. ustawy antykryzysowej, obowiązywała (i obowiązuje do 21 lutego br.) zasada, w myśl której trzecia umowa na czas określony zawarta między tymi samymi stronami, o ile między umowami nie było przerw albo przerwa nie przekroczyła 1 miesiąca, ulega przekształceniu w umowę na czas nieokreślony.

Pierwsza przerwa w obowiązywaniu tego przepisu wprowadzona art. 6 ustawy z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy... (Dz. U. nr 135, poz. 1146 ze zm.) wyłączyła limit ilościowy umów na czas określony od 29 listopada 2002 r. do dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Od 1 maja 2004 r. przepis został przywrócony, przy czym jego brzmienie zmieniono tzw. nowelizacją unijną (ustawą z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy... - Dz. U. nr 213, poz. 2081), wprowadzając dodatkowo regułę, w myśl której aneksy przedłużające umowę terminową są traktowane jako odrębna umowa na czas określony. Ponadto wyłączono z limitu umowy zawarte w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy oraz w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie. W myśl art. 15 nowelizacji unijnej, przepisy art. 25¹ K.p. w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się jednak tylko do umów o pracę zawartych lub zmienianych w sposób określony w tych przepisach od dnia uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej, czyli od 1 maja 2004 r.

Druga przerwa w limitowaniu ilościowym obejmowała okres obowiązywania ustawy antykryzysowej w tym zakresie, czyli od 22 sierpnia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r. i dotyczyła tylko kontraktów zawieranych przez przedsiębiorców. Ponadto w myśl art. 35 ust. 3 ustawy antykryzysowej, jeżeli termin rozwiązania umowy o pracę na czas określony, zawartej przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, przypadał po dniu 31 grudnia 2011 r., umowa rozwiązywała się z upływem czasu, na który została zawarta. Na podstawie tego przepisu uznaje się, że umowy te podlegają limitowi określonemu w art. 25¹ K.p. jako umowy nieobjęte ustawą antykryzysową.

Przykład

Pracownik był zatrudniony w ramach dwóch "zwykłych" umów na czas określony, od 1 lutego 2003 r. do 31 grudnia 2005 r. oraz od 1 stycznia 2006 r. do 31 grudnia 2015 r. Pierwsza umowa nie podlegała limitowi. Druga podlegała limitowi dwóch umów jako pierwsza umowa na czas określony i na mocy art. 35 ust. 3 ustawy antykryzysowej uległa rozwiązaniu z upływem czasu na jaki była zawarta. Wątpliwości może budzić jedynie bardzo długi okres na jaki ją zawarto. Zasadność tego okresu może być jednak podważona tylko przed sądem pracy.

Strony mogły zawrzeć bezpośrednio po umowie zakończonej 31 grudnia 2015 r. kolejną umowę na czas określony.

Nowe prawo Zwracamy uwagę! Od 22 lutego 2016 r. będą obowiązywały dwa limity umów terminowych, ilościowy i czasowy (tzw. reguła 3/33). Jeżeli strony z pytania zawarły (zawrą) po 31 grudnia 2015 r., a przed upływem miesiąca od rozwiązania poprzedniej kolejną umowę terminową, która będzie trwała w dniu wejścia w życie nowych przepisów, to będzie ona uważana za drugą umowę na czas określony w zakresie nowego limitu ilościowego. Ponadto zostanie objęta limitem czasowym, liczonym od dnia wejścia w życie zmian. Pisaliśmy na ten temat m.in. w UiPP nr 21/2015, str. 4-5, 23/2015, str. 4-5 oraz w dodatku nr 20/2015.